Bulahanong Mangga

by: Rona Mae B. Rupuesto

BSDC II-A

“Lisod gayud ang pangita karong panahona hilabi na kung wala pa ka nakahuman og eskwela” matud pa ni Jofran Nacario,usa ka residente sa Barangay Kabugan San Carlos City, Negros Occidental.

Sa dihang nagdagan ang panahon gikinahanglan gayud ang pagpaningkamot aron mabuhi. Apan kung kulang ka sa kaalam tungod kay wala man nakahuman sa pag-eskwela magduhaduha ka na sa pag-padayun sa imong kinabuhi. Pero kung mahatagan ka lamang og kaalam kabahin sa panginabuhi mausab gayud ang imong panglantaw sa kinabuhi. Giuwan gayud og pasidungog si Jofran og ang iyang pamilya gumikan sa upat ka ektarya nga iyang pang sinunod sa iyang mga ginikanan. Nagamit nila ang yuta aron matagamtam nila ang kaharuhay. Tuod man dili nila magamit ang yuta kung wala usab silay kaalam kabahin sa pagpananom. Maayo gani nga naa ang PIA o Philippine Information Agency nga nagtudlo kanila sa pagpananom.

Apan ang ilang kalipay sa ilang nakab-ot dayon lamang og kahugno gumikan sa mangilngig nga mga sapat nga maoy hinungdan sa pag-us-os sa produksyon sa mangga. Pero napangitaan dayon nila kini og pamaagi sa pagsulbad sa maong kagul-anan.

Aron masulbad kini nabatyagan nila ang paggamit og pesticides aron dili na kini mahilabtan sa mga sapat. Ang paggamit sa maong pesticides dili lang kay mahal kun'dili 'sab makadaot sa bunga sa mangga. Busa ang ilang gibuhat aron malikayan kini, kausa ra sa semana nila bombahan og pesticides o kaupat sulod sa usa ka bulan.

Gikan sa pagbomba alang sa mga sapat gikinahanglan usab ang pagbomba sa mangga aron kini mamulak og motungha ang buyong na bunga sa mangga. Gumikan sa pagbomba, magpaabot pa og usa ka bulan og kapin para mo butho na ang mga putot. Kung motungha na gani ang mga putot sa mangga puston dayon kini og papel alang sa paglikay nga mangatagak kini. Pagkahuman og putos sa mga putot, kinahanglan pang magpaabot og gatos og napulo ka adlaw aron kini mapupo og mabaligya.

Hangtod karon gipadayon gihapon nila ang ilang panginabuhi kay kini maora'y ilang paglaom sa kalisdanan na ilang nasinati kaniadto pa. Busa ila gihapong gihatagan og importansya ang pagbuhong sa ilang mangga isip tabang sa ilang panginahanglan.