Pagpananom Alang sa Kauswagan

by Josie Sobrino

Ang atong kinaiyahan gimugna sa bugtong manunubos alang kanato, dili lang aron aduna kitay kapasilungan kon dili aron aduna usab kitay kakuhaan og kapanginabuhian. Busa atong responsibilidad ang paghatag og pagtagad, ang pag-amuma niini kay kini usa ka bahandi nga gipatagamtam kanato alang sa kalambuan sa atong kinabuhi.

Ang mga lumulupyo sa barangay Mangyan adunay mga nakalainlaing pamaagi sa pagpanginabuhi. Madiskarte kaayo sila tungod kay ilang gigamit ang kung unsa ang anaa sa ilang palibot aron ilang kakuhaan sa ilang panginabuhian aron makasuporta sa ilang isig ka pamilya.

Usa sa panginabuhian sa mga lumulupyo sa barangay Mangyan mao ang pagpananom og humay kon gitawag nila usab kini og basakan. Abunda sa tubig ang maong lugar og mapasalamaton kaayo sila tungod kay daku gyud kini og gikatabang sa isig nila ka pamilya. Apan dili sa tanang higayon maayo og maanindot ang ilang ani, ilabi na sa dihang miabot ang wala damhang katalagman nga mao ang kusog nga pagbaha nga nahiaguman sa maong barangay niadtong tuig 2007 nga nagdala gyud og dakung kadaot sa ilang mga pananom. Matod pa ni manong Godencio Torres lumulupyo sa susamang lugar og usa ka mag-uuma sa basakan: “Pait kaayo among nahiaguman niadtong higayuna, nalusno gyud ming tanan tungod kay dugo og singot ang among gipundar aron lang maayo og hapsay ang tubo sa among tanom.” Og kini tungod ra usab sa ilang papasipala sa ilang palibot. Ang pagpamutol sa mga kahoy maoy dakung hinungdan sa kadaut nga ilang nasinati, ilabi na sa basakan nga maoy ilang prioridad tungod kay makaani sila niini alang sa kunsumo sa ilang pamilya og ingon man usab makakwarta sila niini kay ang uban ila ibaligya.

Mao nga sa pagkakaron, nagkahiusa ang mga lumulupyo sa maong barangay nga gipangunahan ni kapitan Jun Campo sa pagpananom og mga nagkalainlaing matang sa kahoy aron makapugong sa yuta kun aduna may ulan nga moabot di na mobaha og makapatuyang og tubo ang kahumayan. Walay hunong ang maong pagpananom mao nga nakakita na usab sila og laing panginabuhian, og kini mao ang paggamit nila sa ilang talento sa paghemu og mga furnitures, mga nagkalainlaing dekorasyon sama sa basket, gamit ang mga kahoy nga ilang gitanom sama sa mahogany, lubi, og uban pa. Daku kini og natabang dili lang sa ilang kaugalingon og pamilya apan og ingon man usab sa agrikultura sa tibuok Pilipinas tungod kay ang ilang mga finished products e-export sa laing nasud og halinon gyud kini. Og kini natabang og daku sa paguswag sa cultural heritage sa atong nasud pinaagi usab sa paggamit nila sa mga indigenous nga mga materyales.

Hapsay og mauswagon gyud ang maong barangay. Makitang nagkahiusa sila, og tuod man, sila nagmalampuson. Makitang lapyo ang ilang mga pananom nga humay og maanindot kaayo ang ilang mga produkto. Daku ang pagpasalamat ni kapitan Jun Campo ilabi na sa mga lumulupyo sa maong barangay sa dakung kalambuan sa ilang kinabuhi.